Book of Waves

W 1903 r. wydana została niezwykła książka – A Japanese Book of Wave and Ripple Designs autorstwa Mori Yūzana. Składają się na nią 3 tomy graficznych reprezentacji fal morskich.

Stanowiła ona rolę przewodnika dla rzemieślników, ozdabiających miecze, przedmioty religijne, wyroby z laki.

Oto wybrane grafiki:

Wszsytkim – w wersji nie tak kontrastowej (której stworzenie potrzebne nam było do wizualizacji) – przyjrzeć się można TUTAJ > .

Ujęły mnie one kruchym, delikatnym, przejrzystym zapisem ruchu – tak podobnym do strumienia powietrza, że od razu „chciało się je grać”; a także nietypowym układem „wyrwanych” z ciągłości, z przyczyny i skutku układów energetycznych (?) odbijających się w materii.

Od tego momentu (a było to zasadniczo wiele lat temu) bardzo chciałam zagrać wybrane ilustracje z tych ksiąg, traktując je jak oddechowe partytury graficzne/energetyczne, choreografie oddechu.

Zbliżam się do tego w 2025 roku dzięki stypendium twórczemu Marszałka Województwa Pomorskiego – dziękuję!

Częścią tego procesu stają się pierwsze lekcje gry na shakuhachi, fascynujące książki Alexa Kerra Japonia utracona i Inne Kioto, które zresztą czytałam siedząc przed i w Morzu Czarnym trzy tygodnie po wiadomości o ważnej dla mnie Osoby po drugiej stronie tego morza. W tym morzu mam, co będzie osobistym wyznaniem w tym miejscu, mocne poczucie jego obecności, tak jakby duch chciał chwycić się materii, by dać znać o ciągłości swojego istnienia.

Myślę, że w stosunku do formy „przeczuwanej” tego projektu ta, która się urealniła jest odległa :), ale czułam się w pewnym sensie zobowiązana zagrać jednak coś interesującego na festiwalu Audio Art, na którym projekt ma premierę. Mam takie przeczucie, że forma, która mi chodziła po głowie/duszy byłaby „słuchalna” głównie dla mnie. Więc pozwoliłam się rzeczom dziać swoim torem.

Najważniejsze było dla mnie pytanie, co mnie tak interesuje, pociąga w tych układach fal. I równolegle z audycji Off-Czarek w Radiu TOKfm :) przyszła odpowiedź w postaci fascynującej książki poetyckiej Zapiski spod wezgłowia, autorstwa japońskiej damy dworu z przełomu X i XI wieku, znanej nam pod przydomkiem Sei Shōnagon.

Zapiski opisywane są jako zuihitsu, czyli „w ślad za pędzelkiem”: notatki gromadzące to, co przyjdzie nam na myśl, co sobie przypomnimy w wolnej chwili, co samo spłynie na papier.

W moim odczuciu są to jednak długo gromadzone obserwacje zjawisk, które „tańczą” ze sobą, by w końcu ułożyć się wokół osi jakiejś wspólnej kategorii, w nietypowy lub piękny sposób… To i jeszcze jedno zdarzenie, o którym mówię bezpośrednio w projekcie – pozwoliło mi zrozumieć, że pociąga mnie jakaś próba rytmizowania świata przez listy zjawisk, oszczędnie. Że napięcia dzieją się pomiędzy kolejnymi elementami wyliczania, że napięcia wynikają z głównego biegu fali / głównej kategorii.

Ostatecznie więc w projekcie dużo cytuję – ale niewielkich fragmentów, więc mam nadzieję, że jest to uprawnione… Ale cóż, dużo ciekawiej było dla mnie poznawać już istniejące „listy rzeczy”, niż tworzyć – w swoim jednak ograniczeniu – swoje.

Pojawiają się tu więc:

• o niebieskim: Maggie Nelson Bluets (2009)
• urodzić się: lista inspirowana O niedogodności, a nawet fatalnościnarodzin Emila Ciorana
• litania na podstawie listy Yōkai: stworzeń, duchów i demonów z japońskiego folkloru
• Litania Loretańska
• tytulatura Zygmunta III Wazy
• nie wiem, czym jestem; wiele dróg miłości; : Rumi, Dīwān-e Shams-e Tabrīzī, tłum. Kabir Helminski
• lista ofiar azteckich i mixteckich, zredagowane na przykładzie kodeksów spisywanych przez kapłanów, pisarzy i artystów Mezoameryki: Kodeks Borgia, Kodeks Fejérváryego-Mayera, Kodeks Magliabechiano, Kodeks Florentino, Kodeks Nuttall
• rzeczy, których nie zrobiłam: Lydia Davis List of Things I Didn’t Do z tomu Can’t and Won’t (2014)
• w tym jednym pokoju: Georges Perec Życie instrukcja obsługi (La Vie mode d’emploi, 1978)
• moje ulubione tematy wierszy; to, co w rzeczywistości…; to, co na obrazie…; to, co odległe od zakończenia; Sei Shōnagon Zapiski spod wezgłowia (996–1010)
• wyznanie negatywne duszy przed sądem Ozyrysa z egipskiej funeralnej Księgi Umarłych (Księgi wyjścia za dnia);
• myślę, nie myśląc: Clarice Lispector Strumień życia (1973)
• potrawa opisana m.in. przez Łukasza Gołębiowskiego i w późniejszych relacjach z uczt magnackich
• słowa, które budzą niepokój; dzieci powinny być…: Sei Shōnagon Zapiski spod wezgłowia (996–1010)

Integralną częścią projektu będą nowatorskie wizualizacje oparte o mechanizmy AI, autorstwa Artura Lisa. Projekt jest zderzeniem tradycyjnych obserwacji i estetyki z nowoczesnymi środkami kreacji, i w swej istocie dotyka uniwersalnych doświadczeń człowieka.

Projekt chciałabym poświęcić pamięci Gdynianina, Przemysława Rasiewicza-Kuczyńskiego, który walczył i zginął na wojnie w Ukrainie. Na pół roku przed śmiercią Przemka byliśmy w stałym kontakcie i odbyliśmy wiele rozmów, akcentujących tymczasowość, piękno i swoistą „nieznośność” życia zarazem. Czułam, jak bliskość śmierci wyzwoliła w Przemku osobistą prawdę o tym, co naprawdę jest dla niego ważne. Obserwacja jego zaangażowania w te idee, jak też nieustannych działań charytatywnych na rzecz poszkodowanych, które podejmował, sprawiła, że zmiana dokonała się także we mnie. Równocześnie z powodu wojny nie jestem w stanie, tak jak jego matka i wiele osób z nim związanych, uczcić jego pamięci w „tradycyjny” sposób – odwiedzając lwowski cmentarz, na którym został pochowany.